Datum: 19/10/2022

Horen, zien & zwijgen

Het spreekwoord, gekenmerkt door de typische afbeelding van drie apen, is binnen onze samenleving alom gekend. Toch stelt het strafwetboek, weliswaar de letterlijke betekenis ervan, strafbaar onder het misdrijf van het schuldig verzuim.

Artikel 422bis van het strafwetboek bepaalt dat:

"… wordt gestraft hij die verzuimt om hulp te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert, hetzij hij zelf diens toestand heeft vastgesteld hetzij die toestand hem is beschreven door degene die zijn hulp inroepen."

De bepaling gaat uit van de verplichting van iedere burger om solidaire te zijn met zijn medemens dewelke zich in een gevaarlijke situatie bevindt.

Indien men nalaat om de nodige hulp te verlenen, wordt dit strafbaar gesteld met straffen tot maximum één jaar gevangenisstraf. De straf wordt verhoogd tot maximum twee jaar indien de persoon die in groot gevaar verkeert minderjarig is of zich in een kwetsbare toestand bevindt.

In de eerste plaats is het voor het misdrijf van schuldig verzuim vereist dat het slachtoffer een levende persoon is. Er kan geen sprake zijn van schuldig verzuim indien de persoon die moest worden geholpen, reeds is komen te overlijden.

Het ‘in groot gevaar verkeren’ wordt door de wetgever niet nader omschreven. Het komt dan ook aan de rechter toe om de ernst van het gevaar in de concrete omstandigheden te beoordelen waarbij naast de ernst ook vereist wordt dat het gevaar constant, reëel en actueel is.

Uiteraard verwacht de wetgever geen heldenmoed en is het verlenen van hulp enkel noodzakelijk indien men kon helpen zonder ernstig gevaar voor zichzelf of voor anderen.

Zo oordeelde de correctionele rechtbank te Hasselt in een recent vonnis van 11 maart 2022 (onuitg.) dat van een zeer jonge vrouw in gezelschap van veel oudere mannen die allen reeds veroordeeld waren voor verschillende zware misdrijven, waarbij deze zich op het moment van de feiten zeer agressief opstelden, niet verwacht kan worden dat de nodige hulp wordt verleend.

In de gegeven omstandigheden kon het redelijkerwijze niet uitgesloten worden dat zij zichzelf in ernstig gevaar zou brengen indien zij zou proberen de hulpdiensten te verwittigen.

Het komt er bijgevolg op aan om de situatie op basis van gezond ‘boerenverstand’ in te schatten en te handelen wanneer nodig.

Binnen het strafrecht luidt het spreekwoord dan ook:

Horen, zien en helpen, tenzij u daarbij zelf een ernstig gevaar loopt.

Bij vragen hieromtrent, kan u steeds bij Servilex terecht!