Datum: 14/09/2023
Wie afgelopen week een krant open sloeg heeft wellicht meegekregen dat het proces tegen de populaire Youtuber Acid is begonnen. De Standaard, Het Nieuwsblad, De Morgen, HLN… Allemaal kwamen ze met een krantenkop waarin op een of andere manier wel werd gealludeerd op de mogelijkheid dat Acid een zwaardere straf zou krijgen dan de Reuzegommers die hij exposede.
De zaak Sanda Dia zorgde voor erg veel commotie en een heleboel mensen waren misnoegd over de opgelegde straffen. Logischerwijze doen zo’n krantenkoppen ook in dit naschokdossier opnieuw veel stof opwaaien.
Sommigen lopen op de feiten vooruit en noemen het een systeemfout in ons strafrechtsysteem mocht Acid veroordeeld worden. Anderen, zoals Jos D’haese (PVDA) vinden het nu alvast ‘hallucinant’ dat Acid zich zelfs moet verdedigen voor de rechtbank.
Hoe dan ook hebben de bewuste krantenkoppen duchtig de ronde gedaan en bij velen voor voorspelbare opwelling gezorgd. Daarom geven wij graag duiding bij de vraag: “riskeert Acid een zwaardere straf dan de Reuzegommers die hij exposede?”
Het korte antwoord: ja. Maar het is een, voor veel mensen, teleurstellend antwoord op een verkeerde vraag. De pertinente vraag zou zijn: riskeert Acid een zwaardere straf dan de Reuzegommers riskeerden? En dan zou het antwoord, voor veel mensen geruststellend, nee zijn.
Acid riskeert een celstraf van twee jaar en 136.000 euro boete ten gevolge van een rechtstreekse dagvaarding aan zijn adres voor misdrijven zoals belaging, elektronische belaging, laster en eerroof, en het wederrechtelijk verspreiden van persoonsgegevens.
In het arrest over de tragische dood van Sanda Dia kregen de Reuzegommers allemaal een werkstraf en een boete van 400 euro. Iedereen voelt aan dat die straf lichter is dan de straf die Acid nu riskeert. Bovendien is een celstraf volgens de klassieke hiërarchie van de relatieve zwaarte van straffen altijd zwaarder dan een werkstraf. Zowel gevoelsmatig als juridisch riskeert Acid dus inderdaad een zwaardere straf dan de Reuzegommers die hij aan de online schandpaal wou nagelen.
De vraag die we echter moeten stellen is niet of hij een zwaardere straf riskeert dan de Reuzegommers kregen, maar of hij een zwaardere straf riskeert dan de Reuzegommers riskeerden?
Op die vraag is het antwoord: nee.
De aan de Reuzegommers ten laste gelegde feiten omvatten immers onder meer het opzettelijk toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg en het opzettelijk toedienen van schadelijke stoffen met ziekte of werkonbekwaamheid van minder dan of gelijk aan vier maanden tot gevolg. Op deze twee misdrijven staan maximumstraffen van respectievelijk 20 en 5 jaar.
De Reuzegommers riskeerden dus een tot 10 keer langere gevangenisstraf dan Acid riskeert.
Bovendien is het überhaupt nogal artificieel en voorbarig om de concreet opgelegde, uitvoerig gemotiveerde straffen in het bijzonder lijvige arrest Sanda Dia te vergelijken met een hypothetische maximumstraf:
- Ten eerste zijn er nog een pak ordinairdere (maar evenzeer afkeurenswaardige) handelingen waarop een theoretische strafrechtelijke maximumstraf staat waarvan u achterover valt. Een voorbeeld verduidelijkt: voor het opzettelijk sluikstorten van vijf plastieken zakken met daarin huishoudelijke afvalstoffen riskeert u overeenkomstig art. 16.6.3 van het Milieudecreet een gevangenisstraf tot vijf jaar en een geldboete tot vier miljoen euro.
- Ten tweede moeten de tenlasteleggingen in het proces van tegen Acid nog bewezen worden verklaard door de rechter. Op veel hulp van het openbaar ministerie moet de dagvaardende ex-Reuzegommer daarbij niet rekenen. Nadat het openbaar ministerie eerder al besliste geen onderzoek te voeren naar Acid’s uitspattingen gaf het op de inleidende zitting te meer aan dat het geen initiatief zal nemen om standpunt in te nemen.
- Zelfs al verklaart de correctionele rechter de tenlasteleggingen bewezen, dan nog zal hij de straf en de strafmaat moeten motiveren. Opdat een rechter de maximumstraf oplegt moeten er al uitzonderlijk zwaarwichtige elementen voorhanden zijn. Die lijken in hoofde van Acid, te meer gelet op het stilzitten van het OM, afwezig.
Conclusie: theoretisch gezien riskeert Acid een zwaardere straf dan de Reuzegommers effectief opgelegd kregen, maar zo’n uitspraak is juridische spielerei en dient vooral om grote ogen te doen trekken in een dossier dat maatschappelijk al voor veel commotie zorgt. De bewuste journalisten slagen dus in hun opzet de consternatie te voeden en de lezersaantallen op te krikken, maar vooraleer we tot een falen van justitie besluiten wachten we toch best de uitkomst van het proces af.